Thường huấn linh mục Giáo phận trong Năm Đức Tin – SÁCH GIÁO LÝ HỘI THÁNH CÔNG GIÁO VỚI NĂM ĐỨC TIN

Như chúng ta biết, ngày 11/10/2011 Đức nguyên Giáo Hoàng Benedictô XVI đã ban hành Tông thư Cửa Đức Tin (Porta Fidei – từ đây viết tắt là PF.), trong đó Ngài công bố mở một Năm Đức Tin (kể từ ngày 11/10/2012 đến ngày 24/11/2013) nhằm “đưa toàn thể Giáo Hội bước vào một giai đoạn suy tư đặc biệt và tái khám phá đức tin”. Hai biến cố ghi nhớ khi khai mở Năm Đức Tin mà Đức nguyên Giáo Hoàng nhắc đến : nhân kỷ niệm 50 năm khai mạc Công đồng Vatican II (từ đây viết tắt là CĐ. Vat. II) bởi Đức Chân Phước Giáo Hoàng Gioan XXIII (11/10/1962) và kỷ niệm 20 năm ký ban hành sách Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo (từ đây viết tắt GLHTCG) bởi Đức Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolô II (11/10/1992). [1]

Với đề tài được phân chia “Sách GLHTCG với Năm Đức Tin” muốn nói đến cách riêng mối tương quan giữa sách Giáo Lý Hội Thánh với Năm Đức Tin. Tuy nhiên, trước khi trình bày vấn đề này, con xin lược qua mối liên quan giữa ba điều mà Đức nguyên Giáo Hoàng nhắc đến trong Tông thư : CĐ. Vat. II, sách GLHTCG và việc tái khám phá hành trình đức tin.

 I.     Tương quan giữa CĐ. Vat. II, sách GLHTCG và Năm Đức Tin

Đây là lần thứ hai Năm Đức Tin được thiết lập trong Hội Thánh Công Giáo. Lần thứ nhất, Năm Đức Tin được khai mở vào năm 1967 do Tôi tớ Chúa Đức Giáo Hoàng Phaolô VI, nhân kỷ niệm 1900 năm ngày hai Thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô chịu tử đạo để tuyên xưng và làm chứng nhân đức tin. Theo Đức Benedictô XVI, Năm Đức Tin với mong muốn của Đức Phaolô VI “là một thời điểm long trọng để trong toàn thể Hội Thánh chính thức và chân thành ‘tuyên xưng cùng một đức tin’ ; ngoài ra, ngài mong muốn đức tin được củng cố ‘về phương diện cá nhân cũng như tập thể, có tự do và ý thức, nơi nội tâm cũng như bên ngoài, khiêm tốn và chân thành’.” [2]

Nhận thấy trong bối cảnh xã hội ngày nay, do cuộc khủng hoảng sâu sắc về đức tin đã ảnh hưởng đến nhiều người, đức tin không còn được coi là tiền đề hiển nhiên của đời sống xã hội, thậm chí còn bị phủ nhận, Đức Bênêdictô XVI ngay từ khi bắt đầu sứ vụ kế vị Thánh Phêrô đã “nhắc đến việc cần phải tái khám phá hành trình đức tin để luôn làm nổi bật niềm vui và niềm hưng phấn mới của việc gặp gỡ Chúa Kitô” [3]. Vì thế, khi khởi sự Năm Đức Tin này, Đức nguyên Giáo Hoàng muốn toàn thể Hội Thánh cùng nhau bước vào hành trình suy tư và tái khám phá đức tin dựa trên nội dung cốt yếu của đức tin được hình thành từ nhiều thế kỷ đã qua và là gia sản quý giá của mọi Kitô hữu ; từ đó đưa ra những chứng từ phù hợp với hoàn cảnh hiện tại, đồng thời “phải làm sống lại trong toàn Hội Thánh niềm khao khát thiết tha được loan báo về Đức Kitô cho người đương thời” [4].

Ở đây, CĐ. Vat. II [5] được gợi nhắc và nhấn mạnh, theo lời của Đức Gioan Phaolô II, như là “hồng ân Hội Thánh được thừa hưởng trong thế kỷ XX” và những văn kiện Công đồng được các nghị phụ để lại “không hề mất một chút giá trị và vẻ ngời sáng của chúng” [6]. Thật vậy, đức tin của Hội Thánh, khởi đi từ kinh Tin Kính các Thánh Tông đồ, rồi kinh Tin Kính Nicea-Constantinopoli, được sống và diễn tả qua hàng thế kỷ nay được Công đồng trình bày cách rõ ràng và vững chắc qua các văn kiện, mà đặc biệt là bốn Hiến chế : Dei Verbum – Hiến chế tín lý về Mạc Khải, xác định cội nguồn và nền tảng đức tin ; Lumen Gentium – Hiến chế tín lý Ánh Sáng Muôn Dân, trình bày về bản chất và sứ vụ của Hội Thánh ; Sacrosanctum Concilium – Hiến chế Phụng vụ Thánh nhằm canh tân Phụng vụ trong Hội Thánh và Gaudium et Spes – Hiến chế mục vụ Vui Mừng và Hy Vọng nói về Hội Thánh trong thế giới ngày nay. Đức nguyên Giáo Hoàng đã mời gọi và nhấn mạnh rằng “nếu chúng ta đọc và đón nhận Công đồng với sự giải thích đúng đắn, thì Công đồng ngày càng sẽ và luôn trở thành một nguồn lực lớn lao cho việc thực hiện cuộc canh tân vốn luôn cần thiết đối với Hội Thánh” [7].

Sách GLHTCG là “một trong những thành quả quan trọng nhất của Công đồng chung Vatican II”, nơi đó, để tìm hiểu về nội dung đức tin, “mọi người đều có thể tìm thấy sự trợ giúp quý báu và không thể thiếu” [8]. Thực vậy, sách GLHTCG trình bày toàn bộ đức tin công giáo, dựa trên tổng hợp các đạo lý và quy tắc mục vụ trong các văn kiện của CĐ. Vat. II. Và do đó, Đức Gioan Phaolô II đã nhận định rằng : “sách Giáo lý này sẽ góp phần rất quan trọng vào công cuộc đổi mới toàn bộ đời sống Hội Thánh, như Công đồng Vaticanô II mong muốn và đã khởi sự… Tôi coi đây là một phương tiện có giá trị và có thẩm quyền để giúp Hội Thánh được hiệp thông và là một khuôn mẫu chắc chắn cho việc giảng dạy đức tin” [9].

Như vậy, để khôi phục lại niềm xác tín vào sự hiện diện của Thiên Chúa trong thế giới và giới thiệu Chúa Kitô là đường dẫn đến ơn cứu độ và sự sống đời đời[10], Năm Đức Tin được xác lập nhằm mục đích « giúp các tín hữu tái khám phá hành trình đức tin trước cuộc khủng hoảng sâu sắc về đức tin Kitô giáo trong thế giới ngày nay ».[11]

 II.       Sách GLHTCG

Hội Thánh có sứ mạng gìn giữ kho tàng đức tin và Hội Thánh vẫn luôn trung thành thực thi sứ mạng ấy, đồng thời ngày càng làm sáng tỏ và phong phú cách thức trình bày đức tin ấy cho con người ở mọi thời đại. Sách GLHTCG chứa đựng “nội dung cơ bản của đức tin” mà Hội Thánh đã đón nhận và trung thành “gìn giữ và giới thiệu trong hai ngàn năm lịch sử của mình”. Đây là “bản ghi nhớ vĩnh viễn biết bao cách thức Hội Thánh suy ngẫm về đức tin và tạo sự tiến triển trong giáo thuyết, nhằm giúp các tín hữu được vững vàng trong đời sống đức tin” [12].

1.      Bối cảnh và quá trình hình thành

Trong Tông hiến Fidei Depositum – Kho Tàng Đức Tin, Đức Gioan Phaolô II đã cho thấy vấn đề là tại sao một tài liệu như thế lại được quan tâm và bối cảnh mà nó được soạn thảo và hình thành. Thực vậy, nhiệm vụ chính yếu của CĐ. Vat. II mà Đức Gioan XXIII đề ra là “gìn giữ và giải thích tốt hơn kho tàng quý báu nền đạo lý Kitô giáo, để giúp các Kitô hữu cũng như mọi người thiện chí dễ tiếp thu hơn” [13]. Công đồng đã thực thi cách tốt đẹp định hướng ấy trong sự quan tâm và nỗ lực thích ứng với những thách đố mà bối cảnh hiện tại đặt ra.

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm kết thúc Công đồng và trong ước muốn và cố gắng thực thi những chỉ dẫn của Công đồng này, Đức Gioan Phaolô II đã triệu tập Hội nghị bất thường của Thượng Hội Đồng Giám Mục vào ngày 25/01/1985. Chính trong kỳ Thượng Hội Đồng này, các Giám Mục nghị phụ đã bày tỏ ước nguyện “soạn thảo một quyển Giáo lý hay yếu lược toàn bộ đạo lý Công giáo cả về đức tin và luân lý, để làm bản văn tham khảo cho các sách giáo lý hay yếu lược trong các quốc gia. Việc trình bày đạo lý phải có tính Kinh Thánh và Phụng vụ, diễn đạt đạo lý chắc chắn và đồng thời thích nghi với đời sống hiện nay của các Kitô hữu” [14]. Và trong diễn văn bế mạc Thượng Hội đồng ngày 7/12/1985, Đức Gioan Phaolô II đã thuận theo ý kiến đó nhằm “đáp ứng hoàn toàn một nhu cầu của Hội Thánh toàn cầu cũng như của các Giáo Hội địa phương”.

Việc soạn bản dự thảo được trao cho một uỷ ban gồm 12 Hồng y và Giám mục do Đức Hồng y Joseph Ratzinger (tức ĐGH. Bênêdictô XVI) làm chủ nhiệm, với sự cộng tác của một ban biên tập gồm 7 Giám mục, những chuyên viên thần học và huấn giáo. Công việc được tiến hành khẩn trương trong 6 năm, với sự cộng tác rộng rãi và trong nỗ lực đầy nhiệt tâm của các tiểu ban và sự đóng góp ý kiến nhận xét của các nhà thần học, chú giải và của các Giám mục trên toàn thế giới nhằm hoàn chỉnh bản văn. Sau đó bản dự thảo được gởi đi tham khảo ý kiến của các Hội đồng Giám mục, các Thượng Hội đồng, các viện Thần học và Huấn giáo.

Đức Gioan Phaolô II đã nhận định rằng đây là “kết quả sự cộng tác của toàn thể hàng Giám mục Hội Thánh Công giáo” và “bấy nhiêu tiếng nói đã tạo nên bản ‘giao hưởng đức tin’ này. Việc thực hiện quyển Giáo Lý cho thấy tính tập đoàn của hàng Giám mục : đó là tính công giáo của Hội Thánh” [15]. Sách Giáo lý này đã được chính ngài phê chuẩn ngày 25/6/1992 và ký ban hành ngày 11/10/1992, đúng dịp kỷ niệm 30 năm ngày khai mạc CĐ. Vat. II.

2.      Cấu trúc và nội dung được trình bày

Trong Tông hiến Fidei Depositum, Đức Gioan Phaolô II đã viết : “Đây là bản trình bày đức tin Hội Thánh và đạo lý Công giáo, được Thánh Kinh cũng như Truyền thống Tông đồ và Huấn quyền Hội Thánh xác nhận và soi sáng. Tôi coi đây là một phương tiện có giá trị và có thẩm quyền để giúp Hội Thánh được hiệp thông và là một khuôn mẫu chắc chắn cho việc giảng dạy đức tin.” [16]

Ngay số 11 của sách GLHTCG cũng đã xác định rằng : “Mục tiêu của bộ sách Giáo lý này là trình bày một cách có tổ chức và tổng hợp những nội dung cốt yếu và căn bản của đạo lý Công giáo về mặt đức tin cũng như luân lý, dưới ánh sáng CĐ. Vat. II và toàn bộ Thánh Truyền. Nguồn tư liệu chính của bộ sách là Thánh Kinh, các giáo phụ, phụng vụ và huấn quyền của Hội Thánh”.

Vì thế, sách GLHTCG bao gồm “cả những điều mới và điều cũ, vì đức tin vừa không thay đổi vừa là nguồn mạch của những ánh sáng mới”. Theo đó, “nội dung được trình bày một cách ‘mới’ để đáp ứng những câu hỏi của thời đại”. Lấy lại cấu trúc sách Giáo lý của Thánh Piô V, sách GLHTCG gồm có bốn phần được nối kết với nhau :

–          Phần I. Tuyên xưng đức tin : Mầu nhiệm Kitô giáo là đối tượng của đức tin. Ở đây, sau khi trình bày ý nghĩa của đức tin là lời đáp trả của con người đang tìm kiếm ý nghĩa tối hậu đời mình đối với Thiên Chúa là Đấng Mặc khải, kinh Tin Kính là nội dung cốt yếu đức tin của Hội Thánh được trình bày cách mạch lạc và hệ thống.

–          Phần II. Cử hành mầu nhiệm Kitô giáo : Mầu nhiệm Kitô giáo được cử hành và thông truyền trong các lễ nghi phụng vụ, đặc biệt qua các Bí tích hầu giúp các tín hữu tham dự cách tích cực và sống động vào mầu nhiệm Vượt qua của Đức Kitô.

–          Phần III. Đời sống trong Đức Kitô : Mầu nhiệm Kitô giáo hiện diện để soi sáng và nâng đỡ con cái Thiên Chúa trong đời sống luân lý. Thật vậy, sau khi trình bày về phẩm giá và ơn gọi làm người là sống trong Thánh Thần, Đấng là “Vị Thầy nội tâm về đời sống theo Đức Kitô”, sách GLHTCG trình bày tuần tự Mười điều răn như là một sự dấn thân trong các lựa chọn luân lý, nhằm giúp các tín hữu hành động cho đúng với phẩm giá của mình là con cái Thiên Chúa.

–          Phần IV. Kinh nguyện Kitô giáo : Mầu nhiệm Kitô giáo đặt nền móng cho kinh nguyện được diễn tả đặc biệt qua kinh “Lạy Cha” và là nội dung cho lời cầu xin, ca ngợi và chuyển cầu của chúng ta. Đời sống cầu nguyện giúp các tín hữu sống tương quan sống động và thân tình với Thiên Chúa hằng sống và chân thật.

3.      Một số đặc điểm của sách GLHTCG

Đức Gioan Phaolô II trong Tông hiến Fidei Depositum để ban hành, đã nhận định rằng : “Đọc quyển GLHTCG, chúng ta thấy được sự thống nhất đáng phục của mầu nhiệm Thiên Chúa, của ý định cứu độ của Người, cũng như vị trí trung tâm của Đức Kitô, Con Một Thiên Chúa, được Chúa Cha cử đến làm người trong lòng Đức Trinh Nữ Maria rất thánh, nhờ Chúa Thánh Thần, để làm Đấng Cứu độ chúng ta. Người đã chết và sống lại nhưng vẫn luôn hiện diện trong Hội Thánh, đặc biệt trong các Bí tích. Người là nguồn mạch đức tin, mẫu mực cho đời sống luân lý Kitô giáo và Thầy dạy chúng ta cẩu nguyện.” [17]

Để thấy rõ hơn những đặc điểm của sách GLHTCG, xin mượn lại những nhận xét trong một bài viết giới thiệu sách này của cha Giuse Phạm Quốc Điêm trên trang điện tử của Uỷ Ban Giáo Lý Đức tin, ngày 02/04/2013.[18]

– Chiều kích Thần học: GLHTCG mang chiều kích mạc khải tròn đầy của Chúa Ba Ngôi trong sự Nhập Thể của Ngôi Hai nơi cung lòng Rất Thánh Đức Trinh Nữ Maria. Trọng tâm của sách là Con Thiên Chúa Nhập Thể, Đức Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, vì thế đây là cuốn Giáo lý mang tính quy Kitô.

– Chiều kích Nhân học: Mầu nhiệm về con người được vén mở qua mầu nhiệm Nhập Thể. Giờ đây, con người được mời gọi hiệp thông với Chúa Kitô, nên đồng hình đồng dạng với Ngài để thông phần vào sự sống của Thiên Chúa.

– Chiều kích Hội Thánh: Trước hết, GLHTCG có liên hệ mật thiết với Công đồng Vaticanô II trong nguồn gốc, sự phát triển và thành quả. Thứ đến, chiều kích Hội thánh được thể hiện qua bản văn chính thức, phổ quát và thống nhất, trong đó Hội thánh trình bày những điều mình tin, cử hành, sống và cầu nguyện.

– Chiều kích Thánh Kinh: GLHTCG phong phú về các trích dẫn Lời Chúa chứa đựng trong Thánh Kinh và trình bày Lời Chúa trong toàn bộ chân lý mặc khải. GLHTCG đưa ra những thành quả lớn lao của khoa chú giải Thánh Kinh, trong nguyên tắc giải thích, sự thống nhất đồng bộ, dưới ánh sáng Công đồng Vaticanô II, đem đến một kho tàng đức tin quý giá và tinh tuyền, giúp các tín hữu tiếp cận và cầu nguyện bằng Thánh Kinh, gặp gỡ Đức Giêsu Kitô, trung tâm của toàn bộ Sách Thánh.

– Chiều kích Giáo Phụ: GLHTCG trích dẫn nhiều tư tưởng Giáo Phụ, những điều mà các ngài đã giảng dạy, cử hành và thực hành trong quá khứ, giúp làm sáng tỏ và củng cố đức tin hôm nay.

– Chiều kích Mục vụ: GLHTCG trình bày cách dễ hiểu, sáng sủa, kèm theo một số ảnh thánh được rút ra từ di sản phong phú của nghệ thuật thánh. Sách được gửi đến các tín hữu, nhưng cũng dành cho hết mọi người thuộc mọi tôn giáo và điều nổi bật nhất, nòng cốt nhất, là lòng yêu thương. Đây là nét đặc thù trong Giáo lý Kitô giáo: “Kitô giáo không có nguồn gốc nào khác ngoài tình yêu và cũng không có mục đích nào khác ngoài tình yêu” (GLHTCG 25).

4.      Những nỗ lực để đưa sách GLHTCG đến với mọi thành phần tín hữu

Như đã nói, sách GLHTCG được soạn thảo nhằm “đáp ứng hoàn toàn một nhu cầu của Hội Thánh toàn cầu cũng như của các Giáo Hội địa phương” và “để làm bản văn tham khảo cho các sách giáo lý hay yếu lược trong các quốc gia”. Vậy nên, trên bình diện toàn cầu cũng như tại các Hội Thánh địa phương, sách Giáo lý này đã được đón nhận cách thuận lợi trong sự hiệp thông và nỗ lực để phổ biến đến mọi thành phần Kitô hữu.

4.1. Với Hội Thánh Toàn Cầu

4.1.1.      Bản Toát yếu sách GLHTCG

Đáp ứng nguyện vọng của Hội nghị quốc tế về Giáo lý năm 2002 muốn có được bản toát yếu sách GLHTCG, tháng 02/2003, Đức Gioan Phaolô II đã trao việc soạn thảo cho một Uỷ ban Hồng y do Đức Hồng y Joseph Ratzinger (Đức Bênêdictô XVI) làm chủ tịch, với sự cộng tác của nhiều chuyên viên. Công việc được thực hiện công phu trong hai năm với sự tham khảo ý kiến của các Hồng y và Chủ tịch các Hội đồng Giám mục. Và ngày 28/6/2005, Đức Bênêdictô XVI đã ký ban hành Bản toát yếu này và giới thiệu rằng đây là “một tổng hợp trung thành và chắc chắn sách GLHTCG. Bản toát yếu này chứa đựng cách ngắn gọn mọi yếu tố căn bản và nền tảng của đức tin Hội thánh, tạo thành một thứ thủ bản “cầm tay – Vademecum” như vị Tiền nhiệm của Tôi ước muốn, cho phép mọi người, dù tin hay không, có thể có được một cái nhìn toàn diện về đức tin công giáo. Bản Toát yếu này phản ánh cách trung thành sách GLHTCG ngay trong cấu trúc, nội dung lẫn ngôn ngữ; hy vọng nhờ sự hỗ trợ và động viên của bản Toát yếu này, sách GLHTCG được biết đến cách rộng rãi hơn và được đào sâu nhiều hơn »[19].

Vẫn lấy lại nội dung và cấu trúc bốn phần của sách GLHTCG, nhưng Bản Toát yếu là bản ngắn gọn và súc tích “những yếu tố căn bản và nền tảng của đức tin Hội Thánh”, gồm 598 câu giáo lý hỏi/thưa, có ghi chú số tham chiếu trong sách GLHTCG. Ba đặc điểm chính của Bản Toát yếu : theo sát nội dung sách GLHTCG, dưới hình thức đối thoại với các câu hỏi thưa và sử dụng một số hình ảnh đánh dấu các phần ; nhờ đó, Bản Toát yếu thích hợp cho mọi thành phần tín hữu và bất cứ ai “khao khát biết được con đường Sự sống, Chân lý, đã được Thiên Chúa trao phó cho Hội Thánh của Con mình”[20].

4.1.2.      YOUCAT – Youth Catechism : Giáo lý cho người trẻ

Đây là cuốn sách Giáo lý được phát hành vào dịp Đại hội Giới trẻ Thế giới tháng 8/2011 ở Madrid, Tây Ban Nha. Nhóm biên soạn gồm một số Giám mục, linh mục, giáo sư và một số bạn trẻ, đứng đầu là Đức Hồng y Christoph Schönborn, Tổng Giám mục Vienne. Điểm thuận lợi là Đức Hồng y là người đã tham gia việc soạn sách GLHTCG (1992) và Bản Toát yếu GLHTCG (2005).

Nội dung vẫn là đức tin của Hội Thánh Công giáo, được lãnh nhận từ các Thánh Tông đồ, được trình bày theo cấu trúc bốn phần như truyền thống trong sách GLHTCG. Tuy nhiên, cách trình bày mới mẻ, dễ tiếp thu cho mọi người trẻ dù khác nhau về địa lý, tri thức và tâm linh trên khắp năm châu. Youcat chuyển tải những điểm Giáo lý đức tin trong 527 câu hỏi đáp, được trình bày thành ba phần : câu hỏi, câu trả lời có kèm theo số để tham chiếu trong sách GLHTCG và phần giải thích cũng kèm theo số để tham khảo các câu liên quan trong chính Youcat. Ngoài ra còn có các chứng từ cho vấn đề được lấy từ Thánh Kinh hay trích từ các tư tưởng, giáo huấn của Công đồng, các Giáo phụ, các Thánh, các danh nhân… giúp hiểu vấn đề được sáng tỏ và phong phú hơn.

4.2.     Với Hội Thánh Việt Nam

Với mong muốn của các Đấng Bản quyền để sớm phổ biến GLHTCG, sách này đã được chuyển dịch và phổ biến bởi Toà Tổng Giám mục Thành phố HCM năm 1997. Năm 2011, Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo được Hội Đồng Giám Mục Việt Nam hiệu đính và phát hành như bản dịch chính thức và được đón nhận cách tích cực.[21]

Trong khoá họp tháng 9/1993, HĐGMVN đã thành lập một Tiểu Ban Giám Mục về Giáo lý để soạn thảo một tài liệu Giáo lý chung cho Hội Thánh Việt Nam, dựa trên nền tảng là sách GLHTCG. Một năm sau đó, khi đã đệ trình bản phác thảo và xin đóng góp ý kiến, Tiểu Ban đã hoàn thành và giới thiệu hai tài liệu : Tài liệu căn bản là thủ bản tóm tắt nội dung chính yếu của Giáo lý, được viết theo thể hỏi/đáp cho dễ hiểu, dễ nhớ và dễ thuộc ; Tài liệu ứng dụng vào việc đào tạo Giáo lý viên và Người Tín hữu Trưởng thành.[22] Và ngày 31/8/1996, HĐGMVN đã cho phổ biến cuốn Giáo Lý Công Giáo với 67 bài gồm 485 câu giáo lý dưới dạng hỏi/thưa.

Đầu năm 2007, Uỷ Ban Giáo Lý Đức tin (UBGLĐT) đã giới thiệu bản dịch tiếng Việt “Bản Toát yếu sách GLHTCG”. Năm 2009 bản dịch này đã được tái bản với “sự sửa chữa kỹ càng, làm cho câu văn dễ hiểu hơn, đọc êm tai hơn, nhưng vẫn giữ vững sự chính xác của nội dung” [23]. Trong Lời tựa, Đức Cha Chủ tịch Uỷ Ban đã viết rằng : “Mỗi giáo phận có thể soạn sách giáo lý riêng cho mình, nhưng không nên bắt trẻ em học thuộc lòng sách giáo lý riêng của giáo phận, vì như thế khó có sự thống nhất trong Giáo Hội. Nếu muốn cho các em học thuộc lòng, thì nên quy về một mối là Bản toát yếu giáo lý Hội Thánh Công giáo, khắp nước đều như nhau, và trên cả thế giới nữa.” [24]

Và trong Hội nghị Thường niên kỳ I-2013 của HĐGMVN tại Bãi Dâu, giáo phận Bà Rịa (1-5/4/2013), Đức cha Chủ tịch UBGLĐT giới thiệu và xin các Đức cha góp ý cho sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo dạng hỏi-thưa.[25]

4.3.     Giáo lý giáo phận Xuân Lộc

Năm 1990, nhân kỷ niệm 25 năm thành lập, giáo phận Xuân Lộc đã thực hiện chương trình Hồng Ân Huấn Giáo và soạn thảo bộ sách Giáo lý Hồng Ân gồm ba tài liệu : thủ bản gồm câu Lời Chúa, các câu hỏi/thưa, cầu nguyện, thực hành ; cuốn Giáo án dành cho Giáo lý viên và tập bài hát sinh hoạt cho từng bài học. Nội dung và cấu trúc dường như được trình bày theo lịch sử Cứu độ. Tuy nhiên, ngay khi sách GLHTCG được ban hành năm 1992, bộ Giáo lý Hồng Ân đã được sửa đổi theo sát nội dung bốn phần của sách Giáo lý toàn cầu này.

Thực ra, tuỳ theo tâm lý lứa tuổi và yêu cầu của khoa sư phạm giáo lý mà bộ Giáo lý này trình bày mầu nhiệm Kitô theo hình xoắn ốc từ thấp đến cao với ba cấp : Đến Bàn Tiệc Thánh, Lớn Lên Trong Chúa Thánh Thần và Sống Đạo.[26]

Có thể nói đây là một nỗ lực đáng ca ngợi của các vị hữu trách về Huấn giáo của giáo phận. Đây là tài liệu đáng quý trong bối cảnh hiện tại, được đánh giá cao và được sử dụng thống nhất trong toàn giáo phận và cũng được một số giáo phận khác sử dụng.

 III.       Sách GLHTCG với Năm Đức Tin

Khi quyết định mở Năm Đức Tin, Đức nguyên Giáo Hoàng Bênêdictô nhắc nhớ đến CĐ. Vat. II và thành quả quan trọng là sách GLHTCG được vị tiền nhiệm của ngài ban hành “với mục đích trình bày cho mọi tín hữu sức mạnh và vẻ đẹp của đức tin”. Cử hành Năm Đức Tin là “thời điểm ân phúc thiêng liêng Chúa dành cho chúng ta, để nhớ lại hồng ân đức tin quý giá” đã lãnh nhận và cũng là giai đoạn đặc biệt để “suy tư đặc biệt và tái khám phá đức tin”. Như thế, “sách GLHTCG sẽ là một công cụ đích thực nâng đỡ đức tin, nhất là cho những người quan tâm đến việc huấn luyện các Kitô hữu, một điều rất quan trọng trong bối cảnh văn hoá ngày nay”.[27]

Thánh Phaolô trong thư gởi tín hữu Rôma có viết rằng : “Có tin thật trong lòng, mới được nên công chính ; có xưng ra ngoài miệng, mới được ơn cứu độ”. Vậy để có thể tuyên xưng niềm tin của mình thì cần phải biết, cần phải hiểu trước đã. Do đó, trong Năm Đức Tin này, “chúng ta có cơ hội tuyên xưng đức tin nơi Chúa Phục sinh trong các nhà thờ chính toà và các nhà thờ trên khắp thế giới, trong các gia đình, để mỗi người cảm thấy sự đòi hỏi cấp thiết phải hiểu biết hơn nữa về đức tin và truyền lại đức tin cho thế hệ mai sau”. Vậy nên ngài đề nghị cần học thuộc và tìm cách công bố kinh Tin Kính trong năm này.[28] Và liên quan đến sách GLHTCG, Đức Bênêdictô XVI đã dạy rằng : “Năm Đức Tin phải thể hiện quyết tâm tái khám phá và học hỏi nội dung cơ bản của đức tin được trình bày trong sách GLGHCG với sự tổng hợp có hệ thống và gắn bó hữu cơ”.[29]

Bộ Giáo Lý Đức tin, theo đề nghị của Đức Bênêdictô XVI, đã soạn thảo một Bản Chỉ dẫn [30] những điều cần thực hiện để sống Năm Đức Tin “một cách hiệu quả và thích hợp hơn, phục vụ cho lòng tin và công cuộc truyền giáo”. Ở đây chỉ xin nêu lên những đề nghị và chỉ dẫn liên quan đến sách GLHTCG và các tài liệu liên quan.

1. Với Hội Thánh toàn cầu

Bản Chỉ dẫn gợi nhắc rằng “với tất cả các tín hữu, Năm Đức Tin sẽ đem đến cơ hội thuận lợi để đào sâu sự hiểu biết những văn kiện chính của CĐ. Vat. II và sự tìm hiểu GLHTCG. Điều này thật chính đáng cho các ứng sinh Linh mục, nhất là trong năm dự bị và những năm học Thần học, cho các tập sinh các Tu Hội Tận hiến và các Tu đoàn Tông đồ, cũng như cho những ai sống thời gian thử nghiệm nhằm hướng đến gia nhập một Hiệp hội hay một Phong trào của Giáo Hội”.

2. Với các Hội đồng Giám mục

–          Sẽ là hữu ích việc tái xuất bản các văn kiện Công đồng, sách GLHTCG, Bản Toát yếu và phổ biến rộng rãi trên các phương tiện kỹ thuật, điện tử hiện đại.

–          Mong muốn một nỗ lực chuyển dịch các văn kiện Công đồng và sách GLHTCG sang những ngôn ngữ địa phương chưa có.

–          Mời gọi hết những ai đang giảng dạy tại các trung tâm thần học, các chủng viện và các đại học Công giáo, qua việc giảng dạy của họ, chỉ rõ cho thấy tầm quan trọng của nội dung GLHTCG và từ đó sự liên quan của nó đến các môn học khác tương ứng.

–          Mong muốn việc duyệt lại các tài liệu huấn giáo đang sử dụng tại các Giáo Hội địa phương nhằm bảo đảm sự tương hợp đúng với sách GLHTCG. (Đây là trăn trở của UBGLĐT–HĐGMVN khi tiến hành duyệt lại cuốn Giáo Lý Công Giáo dạng hỏi/thưa, bởi nhận thấy có nhiều sách Giáo lý của nhiều nơi mà nhiều khi các câu trả lời không giống nhau [31]).

3. Trên bình diện giáo phận

–          Cần có thư mục vụ về chủ đề đức tin và nhắc lại tầm quan trọng của CĐ. Vat. II và sách GLHTCG.

–          Xem xét tổ chức một ngày về GLHTCG để các thành phần, đặc biệt là giới trẻ và những ai đang tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống, để khám phá vẻ đẹp đức tin của Hội Thánh, để gặp gỡ và làm chứng về niềm vui đón nhận đức tin ấy.

–          Duyệt xét lại việc tiếp nhận các văn kiện, tài liệu của CĐ. Vat. II và sách GLHTCG trong đời sống và sứ vụ của mỗi Giáo hội địa phương, nhất là trong lãnh vực huấn giáo.

–          Nỗ lực tổ chức, khơi dậy công cuộc đào tạo Giáo lý viên dựa trên nội dung đức tin.

–          Thường huấn Linh mục về CĐ. Vat. II và sách GLHTCG đề cập đến các chủ đề như “loan báo Chúa Kitô Phục sinh”, “Hội Thánh, bí tích ơn cứu độ”, “sứ vụ loan báo Tin mừng trong thế giới hôm nay”, “Giáo lý trong trách vụ mục vụ thông thường”,…

–          Gợi nhắc, giới thiệu những tài liệu giáo lý quý giá cần sử dụng cho các học sinh công giáo như là GLHTCG, Bản Toát yếu hay Youcat (Giáo lý cho người trẻ).

4. Cấp giáo xứ, cộng đoàn, hiệp hội, phong trào

–          Linh mục cần lưu tâm nghiên cứu các văn kiện CĐ. Vat. II và GLHTCG nhằm gợi hứng cho công việc mục vụ giáo xứ như giáo lý, bài giảng, mục vụ bí tích…

–          Giáo lý viên có thể kín múc nhiều hơn sự phong phú của GLHTCG và dưới trách nhiệm của cha xứ, hướng dẫn các nhóm tín hữu đọc và đào sâu tài liệu này nhằm hình thành những cộng đoàn đức tin nhỏ bé và làm chứng cho Chúa Kitô.

–          Tổ chức và cố gắng tham gia việc phân phát GLHTCG hay tài liệu thích hợp đến các gia đình là giáo hội tại gia, nơi đầu tiên thông truyền đức tin, nhất là trong những dịp làm phép nhà, rửa tội người lớn, thêm sức, hôn phối… nhằm góp phần vào việc tuyên xưng và đào sâu giáo lý Công giáo.

Để kết :

Bản Toát yếu GLHTCG dạy rằng : “Tin có nghĩa là gắn bó với chính Thiên Chúa, tin tưởng phó thác bản thân cho Ngài và chấp nhận tất cả những chân lý do Ngài mạc khải vì Ngài chính là Chân Lý.” (câu 27). “Đức tin là nhân đức siêu nhiên cần thiết để được cứu độ. Đức tin là hồng ân Thiên Chúa ban không và tất cả những ai khiêm tốn cầu xin đều có thể đạt tới.” (câu 28).

Chúng ta cùng lặp lại lời của Đức nguyên Giáo Hoàng Bênêdictô XVI rằng : “Tái khám phá nội dung đức tin được tuyên xưng, được cử hành, được thể hiện qua đời sống và cầu nguyện, và suy tư về chính việc làm của lòng tin, đó là nhiệm vụ mỗi tín hữu phải thực hiện, nhất là trong Năm Đức Tin này” [32].

HĐGMVN đã nhắc nhớ chúng ta rằng : “Khi chúng ta tái khám phá niềm vui đức tin, chúng ta sẽ hăng say dấn thân cho công cuộc Tân Phúc Âm Hóa, loan báo Tin Mừng cho 93% người Việt Nam chưa biết Chúa, đem tinh thần Phúc Âm thấm nhập mọi lãnh vực đời sống, góp phần xây dựng một xã hội lành mạnh theo những giá trị Tin Mừng và truyền thống văn hoá của dân tộc.” [33]

Và cùng với Đức nguyên Giáo Hoàng Bênêdictô XVI, “chúng ta hãy phó thác thời điểm ân phúc này cho Mẹ Thiên Chúa. Mẹ được tuyên xưng là ‘Có phúc vì đã tin’” [34].

Lm. Giuse Nguyễn Ngọc Thảo