Tông Huấn CATECHESI TRADENDAE
của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II
về DẠY GIÁO LÝ TRONG THỜI ĐẠI CHÚNG TA (5)
Phaolô Phạm Xuân Khôi chuyển ngữ
***
V. MỌI NGƯỜI ĐỀU CẦN ĐƯỢC HỌC GIÁO LÝ
35. Chủ đề mà đấng tiền nhiệm của tôi là Phaolô VI đề ra cho Thượng Hội Đồng Giám Mục là : “Việc dạy Giáo Lý trong thời đại chúng ta, với chú tâm đặc biệt đến việc dạy Giáo Lý cho trẻ em và người trẻ.” Sự gia tăng số người trẻ chắc chắn là đem lại niềm hy vọng cùng với lo âu cho phần lớn thế giới hiện đại. Ở một vài quốc gia, nhất là những quốc gia trong Thế Giới Thứ Ba, hơn một nửa dân số là dưới 25 hay 30 tuổi. Điều này có nghĩa là hằng triệu triệu trẻ em và người trẻ đang sửa soạn cho tuổi trưởng thành sắp đến. Đây không phải chỉ là vấn đề con số: các biến cố gần đây, cũng như tin tức hằng ngày, cho chúng ta thấy rằng, một số rất đông người trẻ này, mặc dầu ở đây hay ở đó, bị thống trị bởi sự bất ổn và lo âu, bị quyến rũ bởi khuynh hướng thoát ly của thờ ơ và ma túy, hay bị cám dỗ bởi thuyết hư vô hoặc bạo lực, tuy thế, phần lớn giới này tạo thành một lực lượng hùng hậu giữa nhiều rủi ro để xây dựng một nền văn minh trong tương lai.
Trong ưu tư mục vụ của chúng ta, chúng ta tự hỏi phải làm thế nào để bày tỏ Đức Chúa Giêsu Kitô, Thiên Chúa làm người, cho số đông trẻ em và người trẻ này. Bày tỏ Người không phải chỉ trong sức quyến rũ của cuộc gặp gỡ thoáng qua lần đầu, nhưng qua một sự quen biết, càng ngày càng sâu đậm và rõ ràng hơn, với Người, với sứ điệp của Người, với kế hoạch của Thiên Chúa mà Người đã mặc khải, với lời mời gọi mà Người dành cho mỗi người, và với Nước Trời mà Người muốn thiết lập trên thế gian này cùng với “đoàn chiên bé nhỏ”[87] là những kẻ tin vào Người, một vương quốc sẽ được hoàn tất trong cõi vĩnh hằng? Làm sao chúng ta có thể giúp các em biết ý nghĩa, tầm quan trọng, những đòi hỏi căn bản, luật yêu thương, các lời hứa và hy vọng của Nước Trời?
Còn có thể đưa ra nhiều nhận xét về các đặc tính riêng mà việc dạy Giáo Lý cần phải có ở từng giai đoạn của cuộc đời (học viên).
Các Ấu Nhi
36. Một giây phút thường là giây phút quyết định là khi đứa trẻ còn rất nhỏ nhận được những yếu tố đầu tiên của Giáo Lý từ cha mẹ và gia đình chung quanh em. Những yếu tố này có thể chỉ là một mặc khải đơn sơ về Người Cha nhân lành và quan phòng trên trời mà đứa bé học để hướng lòng về Ngài. Một kinh rất ngắn mà em học để bập bẹ sẽ là khởi đầu cuộc đối thoại yêu thương với Thiên Chúa ẩn mình này mà lời của Ngài bắt đầu được nghe. Tôi không thể nhấn quá mạnh về sự khai tâm Kitô thật sớm này của cha mẹ trong đó các khả năng của các em được hoà hợp vào một liên hệ sống động với Thiên Chúa. Đây là một công việc tối quan trọng. Nó đòi hỏi một tình yêu vĩ đại và một sự tôn trọng sâu xa dành cho đứa bé, là người có quyền được học một trình bày Đức Tin Kitô giáo đơn sơ và chân chính.
Các Trẻ Em
37. Đối với các trẻ em chẳng bao lâu sẽ đến lúc, ở nhà trường và trong Hội Thánh, trong các cơ quan liên hệ đến giáo xứ hoặc dưới sự chăm sóc về tinh thần của một trường Công Giáo hay trường của chính phủ, không phải chỉ là giới thiệu vào một phạm vi xã hội rộng lớn hơn, nhưng cũng là lúc dạy Giáo Lý để đưa các em vào đời sống Hội Thánh một cách có tổ chức, một thời điểm bao gồm cả việc sửa soạn cho việc cử hành các Bí Tích. Việc dạy Giáo Lý này là giáo dục về tính tính, nhưng hướng về việc làm chứng cho Đức Tin. Đó là Giáo Lý nhập môn, nhưng không phải rời rạc, vì nó phải bày tỏ, dù một cách sơ đẳng, tất cả những mầu nhiệm chính của Đức Tin, và ảnh hưởng của những mầu nhiệm này trên đời sống luân lý và tôn giáo của đứa trẻ. Đây là Giáo Lý làm cho các Bí Tích có ý nghĩa, đồng thời cũng nhận từ kinh nghiệm của các Bí Tích một chiều kích sống động, để cho nó không phải chỉ thuần là lý thuyết, mà còn truyền đến cho em niềm vui được làm chứng cho Đức Kitô trong đời sống thường nhật.
Các Thanh Thiếu Niên
38. Kế đến là tuổi dậy thì và thanh thiếu niên, với tất cả sự cao quý và nguy hiểm mà tuổi này đem lại. Đây là tuổi tìm hiểu chính mình và thế giới nội tâm, là thời gian của những chương trình đại lượng, thời gian mà cảm giác yêu thương bừng dậy, cùng với những thúc đẩy tình dục thể lý, thời gian của ước ao được sống chung với người khác, thời gian của những niềm vui mãnh liệt liên kết với những khám phá làm cho đời vui tươi. Nhưng thường cũng là tuổi của thắc mắc sâu xa, tìm kiếm đau thương, và đôi khi thất vọng, của việc không còn tin tưởng vào người khác, và khép kín nội tâm nguy hiểm, đôi khi nếm mùi thất bại và thất vọng lần đầu. Việc dạy Giáo Lý không thể lờ đi những khía cạnh dễ thay đổi của thời gian tế nhị này của cuộc đời. Một cách dạy Giáo Lý có thể dẫn đưa các thanh thiếu niên đến việc tự xét lại đời sống mình và làm cho các em biết đối thoại, một cách dạy Giáo Lý không coi thường những vấn đề lớn lao của thanh thiếu niên – sự quên mình, niềm tin, tình yêu và cách diễn tả nó qua giới tính, cách dạy Giáo Lý như thế rất quan trọng. Việc bày tỏ Đức Chúa Giêsu như một Người Bạn, một Người Hướng Dẫn và một Gương Mẫu, không những đáng phục mà còn có thể bắt chước được; sự bày tỏ sứ điệp này là sứ điệp cung cấp câu trả lời cho các thắc mắc căn bản, việc bày tỏ chương trình yêu thương của Đức Kitô, Đấng Cứu Độ, như là việc nhập thể của một tình yêu chân chính duy nhất, và như là khả năng kết hợp nhân loại, tất cả những điều này có thể làm nền tảng cho việc giáo dục Đức Tin chân chính. Trên hết, các mầu nhiệm của cuộc Thương Khó và cái Chết của Chúa Giêsu, mà qua đó, theo Thánh Phaolô, Người đã đáng được phục sinh vinh hiển, có thể nói cách hùng hồn với lương tâm và trái tim của thanh thiếu niên, và soi sáng trên những đau khổ đầu tiên của các em và trên đau khổ của thế giới mà các em đang khám phá ra.
Người Trẻ
39. Với tuổi trẻ, giờ phút phải quyết định đầu tiên đã đến. Mặc dù người trẻ được các phần tử trong gia đình và bạn bè nâng đỡ, các em vẫn phải tin cậy vào chính mình và lương tâm của mình, và phải chịu trách nhiệm về tương lai của mình cách thường xuyên và cương quyết hơn. Tốt và xấu, ân sủng và tội lỗi, sống và chết sẽ va chạm với nhau thường xuyên hơn trong các em, không những chỉ trong phạm trù luân lý, nhưng trong chính những chọn lựa căn bản mà các em phải chấp nhận hay loại bỏ cách rõ ràng, có ý thức về trách nhiệm của mình. Rõ ràng là một bài Giáo Lý lên án tính ích kỷ nhân danh tính đại lượng, trình bày cách thực tế và không quá đơn giản, ý nghĩa Kitô giáo của việc làm, của công ích, của công bình và bác ái, một Giáo Lý về hoà bình quốc tế và thăng tiến nhân phẩm, về sự phát triển, và về giải phóng, như những điều ấy được trình bày trong những tài liệu gần đây của Hội Thánh,[88] hoàn tất cách thích thú trong tâm trí người trẻ một bài Giáo Lý tốt về những thực tại hoàn toàn tôn giáo, là những điều mà chúng ta không bao giờ được bỏ sót. Như thế việc dạy Giáo Lý giữ một địa vị quan trọng đáng kể, vì đây là lúc Tin Mừng có thể được trình bày, được hiểu biết và chấp nhận như có khả năng làm cho cuộc đời có ý nghĩa, và như thế khích lệ những thái độ không thể giải thích được như từ bỏ mình, quên mình, chịu đựng, công bình, quyết tâm, hoà giải, một cảm giác về Đấng Tuyệt Đối và vô hình. Tất cả những nét ấy phân biệt một người trẻ như một môn đệ của Đức Kitô với các đồng bạn của em.
Như thế việc dạy Giáo Lý sửa soạn cho những quyết tâm trong đời sống trưởng thành của Kitô hữu. Thí dụ, chắc chắn rằng nhiều ơn gọi linh mục và tu sĩ được bắt nguồn từ những lớp Giáo Lý được trình bày cách đúng đắn khi còn bé hay còn trẻ. Từ khi còn ấu thơ đến khi bước vào ngưỡng cửa trưởng thành, việc dạy Giáo Lý như thế là một trường Đức Tin thường trực và đi kèm những giai đoạn chính của cuộc đời, như những tia sáng soi lối trẻ em, thanh thiếu niên và người trẻ.
Thích Nghi Việc dạy Giáo cho Người Trẻ
40. Thật yên tâm khi ghi nhận rằng, trong Đại Hội chung lần Thứ Tư của Thượng Hội Đồng Giám Mục và những năm sau đó, Hội Thánh đã chia sẻ cách rộng rãi về quan tâm đến việc làm thế nào để dạy Giáo Lý cho trẻ em và người trẻ. Thiên Chúa muốn rằng một quan tâm thức tỉnh như thế sẽ tồn tại lâu dài trong lương tâm Hội Thánh. Thượng Hội Đồng thật sự đem lại ích lợi cho toàn thể Hội Thánh khi cố gắng phác họa một cách chính xác khuôn mặt phức tạp của giới trẻ hôm nay; bằng cách chứng tỏ rằng tuổi trẻ dùng một ngôn ngữ riêng mà trong đó chúng ta cần phải biết dùng kiên nhẫn và khôn ngoan để phiên dịch sứ điệp của Chúa Giêsu mà không dịch sai nghĩa; bằng cách chứng minh rằng, bất kể vẻ bề ngoài ra sao, các em mang trong mình, thường một cách lẫn lộn, không những chỉ lòng sẵn sàng hay cởi mở, mà còn một ao ước thật sự muốn “biết Chúa Giêsu…là Đấng còn được gọi là Đức Kitô;”[89] và bằng việc vạch ra rằng công tác dạy Giáo Lý ngày nay, nếu muốn thực thi một cách chính xác và nghiêm chỉnh, thì khó khăn và nhọc nhằn hơn bao giờ hết, vì đủ mọi thứ trở ngại và khó khăn mà chúng ta gặp phải; nhưng cũng được an ủi nhiều vì chiều sâu của những câu trả lời nhận được từ các em bé và người trẻ. Đây chính là một kho tàng mà Hội Thánh có thể và phải đặt hy vọng vào trong những năm sắp tới.
Các Người Khuyết Tật
41. Trước hết, phải nghĩ đến các trẻ em và người trẻ bị khuyết tật về thể lý hay tâm thần. Các em có quyền được biết “mầu nhiệm Đức Tin” như những em khác ở cùng tuổi với các em. Các khó khăn mà các em gặp càng lớn thì những cố gắng của các em và các thầy cô càng có giá trị. Thật là hân hoan khi thấy các tổ chức Công Giáo đã dành hết tâm lực cách đặc biệt cho các trẻ em khuyến tật, đã đóng góp vào Thượng Hội Đồng một ước muốn mới để giải quyết vấn đề quan trọng này. Các tổ chức này đáng được khuyến khích một cách nồng nhiệt trong cố gắng này.
Các Người Trẻ Không Được Nâng Đỡ về Tôn Giáo
42. Kế đến là nghĩ đến một số càng ngày càng đông các trẻ em và người trẻ được sinh ra và giáo dục trong những gia đình không phải Kitô giáo, hay ít ra là không sống đạo, nhưng muốn biết về Đức Tin Kitô. Chúng ta phải bảo đảm có một chương trình Giáo Lý thích hợp cho các em, để các em có thể lớn lên trong Đức Tin và sống Đức Tin ấy mỗi ngày một hơn, dù thiếu sự nâng đỡ, hoặc ngay cả gặp các chống đối chung quanh các em.
Các Người Trưởng Thành
43. Để tiếp tục nói về các nhóm người được học Giáo Lý, giờ đây tôi không thể không nhấn mạnh đến một trong những ưu tư thường xuyên nhất của các Nghị Phụ trong Thượng Hội Đồng, một ưu tư được đặt ra cách mãnh liệt và khẩn thiết vì những kinh nghiệm trên khắp thế giới hiện nay: tôi nói đến vấn đề chính yếu là việc dạy Giáo Lý cho người trưởng thành. Đây là phương thức dạy Giáo Lý chính, bởi vì nó nhắm đến những người có trách nhiệm nặng nề nhất và có khả năng để sống sứ điệp Kitô giáo dưới một hình thái hoàn toàn phát triển.[90] Cộng đồng Kitô hữu không thể làm tròn trách nhiệm dạy Giáo Lý thường trực mà không có sự hợp tác trực tiếp và tài khéo léo của những người trưởng thành, dù là người lãnh nhận hay người phổ biến các hoạt động Giáo Lý. Người trưởng thành là những người đang điều hành cái thế giới mà trong đó người trẻ đang được mời gọi sống và làm nhân chứng cho Đức Tin mà việc dạy Giáo Lý cố gắng đào sâu và củng cố. Đức Tin của những người trưởng thành này cũng cần phải được soi sáng, kích thích và canh tân liên tục, để nó có thể thấm nhuần các thực tại trần thế trong vòng trách nhiệm của họ. Như thế để có hiệu quả, việc dạy Giáo Lý phải thường trực, và nó sẽ hoàn toàn vô ích nếu bị ngưng ngay ở ngưỡng cửa của tuổi trưởng thành, nói cách khác, việc dạy Giáo Lý cũng rất cần thiết cho người trưởng thành như thế.
Các Người Hầu Như Tân Tòng
44. Trong số những người trưởng thành cần học Giáo Lý, quan tâm mục vụ truyền giáo của chúng ta nhắm vào những người được sinh ra và lớn lên trong các vùng chưa được Kitô hoá, và chưa bao giờ được học hỏi sâu xa giáo huấn Kitô giáo về những hoàn cảnh trong đời sống mà có lúc nào đó họ sẽ gặp phải. Nó cũng nhắm đến những người đã được học Giáo Lý thích hợp với tuổi của họ khi còn bé, nhưng khi lớn lên thì không còn thực thi tôn giáo, và đến lúc trưởng thành mới thấy sự hiểu biết của mình về tôn giáo còn ấu trĩ. Đồng thời cũng nhằm vào những người có cảm thấy những ảnh hưởng của việc học Giáo Lý khi còn nhỏ, nhưng được dạy cách thiếu sót hay không được thấm nhuần mấy. Nó cũng nhắm đến những người dù đã sinh trưởng trong các nước Kitô giáo hay trong các khung cảnh xã hội Kitô giáo, nhưng chưa bao giờ được giáo dục về Đức Tin, và khi trưởng thành, họ thật sự là dự tòng.
Các Hình Thức Dạy Giáo Lý Khác Nhau nhưng Bổ Túc Cho Nhau
45. Như thế việc dạy Giáo Lý là dành cho người trưởng thành thuộc mọi lứa tuổi, kể cả các người lão thành, là những người cần quan tâm đặc biệt vì các kinh nghiệm và các khó khăn của họ – cũng quan trọng như việc dạy Giáo Lý cho trẻ em, thanh thiếu niên và giới trẻ. Chúng ta cũng phải nhắc đến các người di cư, những người bị các tiến bộ hiện đại bỏ qua, những người sống trong các thành phố lớn ở những khu vực thường không có nhà thờ, các toà nhà hay các tổ chức thích hợp, và những nhóm người khác tương tự. Cần phải có những sáng kiến để giúp việc đào luyện Kitô giáo cho tất cả các nhóm này, bằng những phương tiện thích hợp (thính thị, sách bỏ túi, hội thảo, thuyết trình), phải có nhiều buổi học tập, để giúp nhiều người trưởng thành lấp vào những chỗ trống gây ra bởi việc dạy Giáo Lý cách thiếu sót, để hoàn toàn hoà hợp ở mức độ Giáo Lý mà họ được học khi còn bé, hay để chuẩn bị họ cách đầy đủ trong lãnh vực này để họ có thể giúp người khác một cách hoàn chỉnh hơn.
Một điều quan trọng khác là không được tách rời việc dạy Giáo Lý cho trẻ em và người trẻ, việc dạy Giáo Lý thường trực, và việc dạy Giáo Lý cho người trưởng thành ra khỏi nhau như những phòng bịt kín. Quan trọng hơn nữa là không được có những sự gián đoạn giữa chúng.Ngược lại phải nuôi dưỡng tính hoàn toàn bổ túc lẫn nhau: người trưởng thành có rất nhiều khả năng để cung cấp cho người trẻ và trẻ em trong lãnh vực Giáo Lý, nhưng họ cũng có thể nhận lại được rất nhiều từ các em để giúp đời sống Kitô hữu của họ tăng trưởng. Cần phải nhắc lại rằng, không ai trong Hội Thánh của Đức Chúa Giêsu Kitô được phép cho rằng mình không phải học Giáo Lý. Điều này đúng cho cả các chủng sinh và các tu sĩ trẻ, cùng tất cả những ai được Chúa gọi làm nhiệm vụ mục tử và Giáo Lý viên. Họ sẽ làm tròn nhiệm vụ của họ cách tốt đẹp hơn nếu họ là những học trò khiêm nhường của Hội Thánh, là những người vừa học vừa dạy Giáo Lý cao quý.
—————————–
[87] Lc. 12:32.
[88] Xem, for example, CĐ Vaticanô II, Hiến Chế Mục Vụ về Hội Thánh trong Thế Giới Hiện Đại, Gaudium et Spes, AAS 58 (1966), tr. 1025-1120; ĐTC Phaolô VI, Thông Điệp Populorum Proressio: AAS 59 (1967), tr. 257-299; Apostolic Letter Octogesima Adveniens: AAS 63 (1971), tr. 401-441; Tông Huấn Evangelii Nuntiandi: AAS 68 (1976), tr. 5-76.
[89] Mt.1:16.
[90] Xem CĐ Vaticanô II, Sắc Lệnh về Chức Vụ Mục Vụ của Giám Mục trong Hội Thánh Christus Dominus, 14: AAS 58 (1966), tr. 679; Sắc Lệnh về Hoạt Động Truyền Giáo của Hội Thánh Ad Gentes, 14: AAS 58 (1966), tr. 962-963; Thánh Bộ Giáo Sĩ, Chỉ Nam về Dạy Giáo Lý, Directorium Catechisticum Generale 20: AAS 64 (1972), tr. 112; cũng xem Sắc Lệnh Khai Tâm Kitô Giáo cho Người Trưởng Thành, Ordo Initiationis Christianae Adultorum.
