NĂM CHÌA KHÓA ĐỂ NUÔI DƯỠNG SỰ PHÂN ĐỊNH TRỰC TUYẾN
Giữa một thế giới ngập tràn âm thanh kỹ thuật số, việc nuôi dưỡng sự phân định trực tuyến trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Với các nội dung do AI tạo ra, thông tin sai lệch và các thuật toán mạng xã hội không ngừng định hình những gì chúng ta nhìn thấy, vậy thì làm thế nào để chúng ta có thể điều hướng thế giới trực tuyến một cách khôn ngoan?
Thánh Ignatius Loyola, được biết đến qua những giáo huấn sâu sắc về sự phân định, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhận thức nội tâm, suy ngẫm cẩn trọng và cởi mở trước sự thật. Những lời dạy của ngài có thể hướng dẫn chúng ta trong việc hình thành một cách tiếp cận thấu đáo và đầy đức tin đối với đời sống kỹ thuật số.
Dưới đây là 5 nguyên tắc chủ chốt, được gợi hứng từ Thánh Ignatius, giúp nuôi dưỡng sự phân định trong môi trường trực tuyến.
1. Dừng lại trước khi phản ứng
Thánh Ignatius dạy rằng sự phân định đòi hỏi tự do nội tâm – khả năng đáp lại một cách thấu đáo thay vì phản ứng bốc đồng. Thế giới trực tuyến với nhịp độ nhanh thường khuyến khích những phản ứng tức thời: lượt thích, chia sẻ và bình luận thường được thực hiện mà không qua suy xét. Thế nhưng, chỉ cần dừng lại một khoảnh khắc trước khi phản hồi có thể giúp ta tránh lan truyền thông tin sai lệch, không sa vào những tranh cãi vô ích hoặc bị dẫn dắt bởi những nội dung mang nặng cảm xúc.
Trước khi chia sẻ bất kỳ điều gì, hãy tự vấn: Điều này có đúng không? Nó có hữu ích không? Nó có phù hợp với các giá trị của mình không? Chỉ một khoảnh khắc suy tư cũng có thể thay đổi hoàn toàn cách chúng ta tương tác với nội dung kỹ thuật số.
2. Chú ý đến những chuyển động nội tâm
Thánh Ignatius khuyến khích mọi người chú ý đến những chuyển động bên trong – cảm xúc, suy nghĩ và rung động tâm linh khi ta tiếp xúc với thế giới xung quanh. Trực tuyến, có những nội dung khiến ta lo lắng, phẫn nộ hoặc ghen tị, trong khi những tương tác khác lại mang đến sự bình an, sáng suốt hoặc cảm thức về mục đích.
Không phải mọi thông tin đều trung lập; có những nội dung được tạo ra nhằm kích động cảm xúc mạnh và làm mờ khả năng phán đoán của chúng ta. Hãy chú ý xem các trải nghiệm kỹ thuật số đang ảnh hưởng đến tâm trí và trái tim mình ra sao. Chúng dẫn ta đến nỗi sợ hãi và chia rẽ, hay giúp ta trưởng thành hơn trong sự khôn ngoan và bác ái? Hãy để những chuyển động nội tâm ấy hướng dẫn các lựa chọn của bạn.
3. Tìm kiếm nguồn gốc của sự thật
Một trong những yếu tố thực tiễn nhất của sự phân định trực tuyến là xác minh nguồn thông tin. Thánh Ignatius nhấn mạnh rằng sự phân định chân thực sẽ dẫn chúng ta đến sự thật, chứ không phải sự mơ hồ. Trong thời đại mà hình ảnh do AI tạo ra, các video giả mạo (deepfake) và thông tin sai lệch tràn lan, chúng ta cần xây dựng thói quen đặt câu hỏi về nguồn gốc thay vì tin ngay vào những gì xuất hiện trên màn hình.
Trước khi chấp nhận một thông tin nào đó, hãy tự hỏi: Ai là người tạo ra nội dung này? Mục đích của họ là gì? Thông tin này có được xác thực bởi những nguồn đáng tin cậy không? Việc tìm kiếm sự thật đòi hỏi nỗ lực, nhưng đó là điều cốt lõi để ta tham gia vào thế giới kỹ thuật số một cách có trách nhiệm.
4. Chọn điều nuôi dưỡng tâm hồn
Nguyên lý và nền tảng của Thánh Ignatius dạy rằng mọi thụ tạo đều được tạo dựng để giúp ta lớn lên trong tình yêu dành cho Thiên Chúa và tha nhân. Trên không gian mạng, chúng ta có quyền chọn lựa: hoặc tiếp nhận những nội dung nuôi dưỡng đức tin, truyền cảm hứng cho điều thiện và thúc đẩy sự kết nối – hoặc để bản thân bị cuốn vào sự sao lãng, chia rẽ và tiêu cực.
Điều này không có nghĩa là chúng ta tránh né mọi nội dung khó khăn hoặc thử thách, mà là cần có sự chủ động và cân nhắc trong việc lựa chọn những gì ta tiếp nhận. Nếu một thói quen kỹ thuật số làm suy yếu đức tin, cướp đi sự bình an hoặc nuôi dưỡng lòng oán giận, có lẽ đã đến lúc chúng ta nên dừng lại và cân nhắc lại những lựa chọn của mình.
5. Cầu nguyện xin ơn khôn ngoan trong không gian kỹ thuật số
Cuối cùng, sự phân định không chỉ đơn thuần là một chiến lược – mà còn là một ân sủng đến từ Thiên Chúa. Thánh Ignatius luôn nhấn mạnh vai trò của cầu nguyện như một phương thế để tìm kiếm sự sáng suốt. Trước khi bước vào thế giới trực tuyến, hãy dành ra một phút để thưa lên lời nguyện:
“Lạy Chúa, xin ban cho con sự khôn ngoan để tìm kiếm sự thật, lòng nhẫn nại để đáp lại bằng tình yêu và sự sáng suốt để nhận ra điều thiện hảo”.
Lời cầu nguyện giúp chúng ta giữ vững tâm hồn trong sự thật, thay vì bị cuốn theo những trào lưu hoặc tranh cãi nhất thời. Với sự hướng dẫn của Thiên Chúa, chúng ta có thể sử dụng internet không như một nguồn hỗn loạn và bối rối, mà là một công cụ để học hỏi, kết nối và làm chứng cho Tin Mừng.
Lời mời gọi hướng đến sự phân định kỹ thuật số
Thế giới trực tuyến đầy rẫy những thách đố, nhưng cũng mở ra vô vàn cơ hội để tìm kiếm sự thật, chia sẻ điều thiện và xây dựng những mối tương quan chân thực. Khi áp dụng sự khôn ngoan của Thánh Ignatius – dừng lại trước khi phản ứng, chú ý đến chuyển động nội tâm, kiểm chứng nguồn thông tin, chọn lựa những nội dung nuôi dưỡng tâm hồn và cầu nguyện xin ơn khôn ngoan – chúng ta có thể bước vào không gian mạng với sự sáng suốt và ân sủng.
Trong một thời đại mà AI và thông tin sai lệch đe dọa bóp méo hiện thực, sự phân định kỹ thuật số không còn là điều tùy chọn – mà là điều thiết yếu.
Hãy cùng nhau trở thành những người tìm kiếm sự thật, hành động với sự chính trực, và sử dụng công nghệ như một công cụ phục vụ cho điều thiện hảo.
Nt. Anna Ngọc Diệp, OP
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chuyển ngữ từ: aleteia.org (19/02/2025)
