CÁC BÍ QUYẾT CỦA MỘT HÔN NHÂN HẠNH PHÚC
05 – BÍ QUYẾT GẦN GŨI QUA NHỮNG VIỆC NHỎ
WHĐ (18.04.2021) – Hôn nhân không phải là một gian hàng trái cây, nhưng là một thửa vườn bạn phải lao tác chăm nom hằng ngày.
Bạn hãy hình dung một cặp vợ chồng đang ngồi ở bộ ghế trường kỉ phòng khách cuối một ngày làm việc mệt nhọc. Anh chồng đang mải mê bị cuốn hút vào trận đá banh ngoại hạng Anh giữa MU và Man City. Còn chị vợ ngồi ở đầu kia chiếc đi-văng, cuộn mình trong chiếc mền mỏng đọc một quyển truyện ngắn. Đến một lúc, chị buông quyển sách và phá tan cái không khí lạnh lẽo buột miệng nói: “Ông xã à, từ lâu anh chẳng bao giờ còn nói với em là anh yêu em nữa”. Anh ngoái lại nhìn chị, chưa đầy một giây, rồi lại tiếp tục theo dõi trận đá banh, nói “Em ơi, anh đã nói anh yêu em hồi ta cưới nhau rồi còn gì. Nếu như có gì thay đổi, anh sẽ cho em biết”.
Nếu tôi hỏi bạn liệu bạn có nghĩ rằng cặp vợ chồng đó sẽ sống cuộc hôn nhân của họ ổn không, có lẽ bạn sẽ cười và nói có gì nghiêm trọng đâu mà không ổn. Cặp vợ chồng này còn thiếu một cái gì ? Đó là thiếu bí quyết trở nên gần gũi qua làm cho nhau những việc nhỏ.
Các nhà nghiên cứu về Hôn nhân Dr. John Gottman và vợ, là Julie, cho là họ có thể tiên đoán chính xác tới 94 phần trăm rằng một cặp vợ chồng sẽ li dị trong tương lai hay không sau khi đã quan sát họ xử sự với nhau trong mười phút. Chỉ mười phút.
Làm sao mà họ dám tuyên bố như thế? Họ tìm xem có cái tỉ lệ 5/1 hay không, giữa những động thái tích cực và động thái tiêu cực hai người dành cho nhau. Những tương tác tích cực bao hàm những điều rất đơn giản như là một nụ cười, cái chạm nhẹ trên cánh tay, nhìn sâu vào mắt của vợ/chồng bạn, quan tâm đến điều nàng/chàng đang nói, nói một lời biết ơn, một cái ôm thoảng hoặc cười đùa với nhau. Tương tác tiêu cực bao gồm những thái độ như trừng mắt, tỏ ra lạnh lùng, đằng hắng xua tay, cười nhạo, bỏ ngoài tai hay chối bỏ những gì người bạn đời đang nói.
Khi nghe chuỗi danh sách ấy, tôi hi vọng bạn nhận thấy rằng mình cũng đã có thể hiện những động thái ứng xử nhỏ nhặt này lúc nào đó trong ngày sống, thường xuyên hay thỉnh thoảng riết thành một thói quen. Thói quen thì dễ hình thành nhưng khó chừa bỏ. Chẳng hạn, nếu tôi đã có thói hay trợn mắt mỗi lần vợ tôi ngỏ ý nhờ giúp đôi việc nhà, hoặc nếu tôi thường bỏ ngoài tai lời nàng nói vì đang mê xem đá banh, thay đổi thói quen ấy là tôi sẽ phải làm phần việc nào đó (không cần nhắc tới việc vợ đã kiên nhẫn thế nào đó rồi!).
Nhưng đó là quan điểm của John và Julie Gottman. Hôn nhân bao gồm những điều nhỏ nhặt. Các cuộc hôn nhân sống hay chết dựa trên cơ sở cuộc sống hằng ngày, điều đó không vì một quyết định to lớn hay một hành động cao cả nào đó. Hôn nhân nghĩa là tôi chọn yêu thương, và yêu thương nghĩa là hành động qua làm những việc nhỏ. Không chỉ nói “anh yêu em” tại buổi lễ tân hôn và rồi sau đó rút vào cuộc sống riêng tư thường nhật đều đặn, là đủ.
Xem xét nghiên cứu của nhà Gottman, ta thấy phân tích của họ về những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống hằng ngày thật đáng lưu ý vì phù hợp với những điều Kitô hữu chúng ta đã nghe biết. Chúng ta hãy nhớ lại lời của thánh Phaolô trong Thư gửi tín hữu Colossê 3,12-17:
Anh em là những người được Thiên Chúa tuyển lựa, hiến thánh và yêu thương. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia. Chúa đã tha thứ cho anh em, thì anh em cũng vậy, anh em phải tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo.
Ước gì ơn bình an của Đức Ki-tô điều khiển tâm hồn anh em, vì trong một thân thể duy nhất, anh em đã được kêu gọi đến hưởng ơn bình an đó.
Bởi vậy, anh em hãy hết dạ tri ân. Ước chi lời Đức Ki-tô ngự giữa anh em thật dồi dào phong phú. Anh em hãy dạy dỗ khuyên bảo nhau với tất cả sự khôn ngoan…
Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giêsu và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha.
Với những lời ấy, thánh Phaolô mô tả làm những việc nhỏ giống như mặc một bộ quần áo mới. “Anh em hãy mặc lấy những tâm tình từ bi, nhân hậu, khiêm nhu, ôn hòa, và nhẫn nại … tha thứ cho nhau … yêu thương nhau, bình an … tri ân”. Kết hôn bằng nhiều cách giống như ta hoán đổi bộ áo cũ mặc lấy một bộ áo mới. Thật ra, đó là cách thức những Kitô hữu thuở ban đầu nghĩ về phép rửa tội: biến đổi từ một con người cũ thành con người mới được biểu trưng bằng việc ta thay đổi áo mặc.
Quần áo cũ của bạn như là chính con người bạn vậy. Khi bạn còn độc thân, bạn có thể tập trung hầu hết năng lượng và sự chú ý đến chính bản thân mình và những gì bạn muốn. Nhưng bây giờ bạn đã kết hôn. Bộ áo mới hiện giờ của bạn là người bạn đời và các mối quan hệ của bạn: bạn hãy mặc lấy những tâm tình từ bi, nhân hậu, khiêm nhu, ôn hòa, nhẫn nại, tha thứ cho nhau, yêu thương nhau, bình an, và biết ơn.
Hãy nhớ rằng, bạn xây dựng hôn nhân của mình dựa trên những đối xử hằng ngày tích cực và những động thái tích cực ấy phải lấn át những thái độ tiêu cực với tỉ lệ 5/1. Mỗi lần có một ứng xử tiêu cực, người chồng và người vợ cần phải cân bằng lại bằng năm lần với thái độ tích cực. Nói cách khác, mỗi khi lỡ nói một lời ác ý bạn phải làm năm lần hoặc cười, hoặc tỏ bày niềm cảm mến, vỗ về yêu thương, lắng nghe ân cần, hay nhìn sâu vào mắt vợ/chồng bạn.
Những điều nhỏ nhặt là quan trọng vì cuộc sống làm nên từ những điều nhỏ nhặt. Hầu như ngày nào cũng giống như ngày nào, là : ta thức dậy, tắm rửa, mặc quần áo, chăm chút con cái, ăn sáng, đi làm, chạy việc lặt vặt, luyện tập thể dục, di chuyển đi-về, v.v… Và nếu bạn không cẩn thận, những thói quen nho nhỏ, và các mối tương quan sẽ bị xói mòn bởi vì bạn đang thiết lập một kiểu cách hành động giống như nhau mỗi ngày. Việc bạn chú ý, quan tâm đến vợ/chồng bạn có thể không nằm trong kế hoạch, chương trình đó. Nhưng những điều nhỏ làm nên chuyện lớn. Có thể một chuyến đi nghỉ hè hoành tráng và lãng mạng hai năm một lần là điều tốt, nhưng nó không bù đắp được cuộc sống hai năm qua chỉ toàn những ứng xử với nhau tiêu cực, những thái độ lạnh nhạt, những cái trừng mắt, thiếu quan tâm đến người bạn đời. Đời sống và hôn nhân dệt nên bởi những điều nhỏ nhặt.
Thánh Têrêxa Lisieux dạy chúng ta cũng nguyên tắc ấy áp dụng trong đời sống thiêng liêng của chúng ta. Linh hồn chúng ta được lớn lên hay nhỏ đi bởi những điều đơn sơ bé nhỏ ta chọn sống mỗi ngày. Chị thánh nhắc chúng ta, “cách duy nhất tôi có thể biểu lộ tình yêu của tôi là gieo rắc những bông hoa, những bông hoa này là mỗi hi sinh nhỏ bé, những lời nói nơi này nơi kia, và làm những việc nhỏ nhất vì tình yêu”. Nói cách khác, trong đời sống đức tin của bạn, mỗi khi bạn dâng những hi sinh nhỏ bé cho Chúa và vì Chúa mỗi ngày, linh hồn bạn sẽ mạnh mẽ hơn, và tình yêu của bạn sẽ sâu sắc hơn. Cũng thế, trong cuộc sống hôn nhân, khi bạn chọn làm những hi sinh nhỏ bé vì ích lợi của người bạn đời, tình yêu của bạn sẽ sâu sắc hơn, quan hệ của bạn sẽ mạnh mẽ hơn.
Những điều nhỏ nhặt này cũng sẽ làm những điều kì diệu. Khi hằng ngày bạn hành động như thể vì yêu mến và hâm mộ vợ/chồng bạn, thì bạn sẽ thực sự yêu mến và hâm mộ nàng/chàng. Khi bạn cười vui, lắng nghe, âu yếm và quí trọng nàng/chàng trong những chuyện nhỏ nhặt ấy, tình yêu của bạn sẽ nên sâu sắc và bền vững.
Bạn cũng sẽ nhận thấy rằng khi chú ý đến những chuyện nhỏ nhặt đó có nghĩa là bạn không chăm chú vào, hay không quá bận lòng đến những thiếu sót của người bạn đời của bạn. Những việc nhỏ sẽ giúp bạn sống tích cực như khi bạn quí trọng những ưu điểm và phẩm chất tốt của người bạn đời hấp dẫn bạn thuở ban đầu.
Những bông hoa nhỏ ấy sẽ giúp bạn tránh được những khinh khi, chỉ trích, cố thủ, tấn công vốn là những mối nguy hiểm thực sự cho cuộc hôn nhân sớm kết thúc.
Khi hai vợ chồng thường xuyên tỏ thái độ khinh miệt và chỉ trích nhau, rõ ràng hôn nhân bắt đầu đổ vỡ. Khi hằng ngày hai người tức giận trở thành như chuyện cơm bữa, quan hệ hôn nhân trên bờ vực vỡ tan. Chính hành vi thái độ của bạn đang hủy diệt con người mà Chúa đã ủy thác cho bạn. Đó không phải là ý Chúa. Mối quan hệ của bạn bị khống chế bởi sự giận dữ và bực bội thì không ổn chút nào.
Dĩ nhiên, cả những cuộc hôn nhân khỏe mạnh nhất vẫn có mâu thuẫn. Vấn đề là liệu sẽ tiếp tục có mâu thuẫn nữa hay không. Đúng hơn, vấn đề là làm thế nào để đấu tranh trong yêu thương và tốt đẹp nhất. Những cuộc hôn nhân phát triển tốt đẹp có chung một kiểu giải quyết mâu thuẫn cho phép hôn nhân vượt qua yên lành những mâu thuẫn mà mọi mối quan hệ đều có. Cả hai vợ chồng có thể tranh cãi quyết liệt, nói to tiếng, nhưng khi ấy họ đi tới và nhanh chóng ra khỏi xung đột, không tranh cãi nữa ngay khi nó kết thúc. Hoặc có thể họ thụ động hơn, tránh xung đột hay mau mắn xua tan mâu thuẫn hơn là đối phó với nó. Nhưng vì cả hai vợ chồng đối diện với mâu thuẫn cùng một kiểu cách, họ cùng nhau đi qua nó yên bình.
Tuy nhiên, hầu hết các cuộc hôn nhân ốm yếu có mâu thuẫn không bao giờ chấm dứt. Tức giận và phê phán cứ diễn ra trong mỗi câu chuyện, quần suốt trong nhà như mây vần vũ. Những vết thương cũ cứ mỗi lần lại trồi lên khuấy động. Hơn nữa, một số cuộc hôn nhân không hạnh phúc không hề có xung đột. Vì giữa hai vợ chồng không có đối thoại đủ để có thể xảy ra mâu thuẫn. Hậu quả là thương tổn trở thành ác cảm, ác cảm mưng mủ trở thành oán hận. Từ đó oán hận dẫn đến khinh miệt và chỉ trích, điều đó giống như axít của chiếc bình ác-quy ăn mòn mối quan hệ dần theo thời gian.
Để tránh điều đó, bạn hãy đầu tư thái độ ứng xử tích cực so với tiêu cực với tỉ lệ 5/1. Tương tác đúng lúc, tương tác thường xuyên, tương tác đều đặn. Tương tác qua những việc bé nhỏ, đơn sơ. Khi bạn làm thế, bạn khám phá rằng nhiều cuộc tranh cãi đơn giản là sẽ không bao giờ xảy ra. Sẽ giảm bớt phê phán, và gia tăng tình thương yêu.
Một cách thức A. và tôi cố gắng thực hiện là cùng đi dạo với nhau. Chúng tôi đi dạo với nhau ba mươi đến bốn mươi lăm phút khoảng bốn buổi tối mỗi tuần. Dĩ nhiên đi bộ sẽ tốt cho sức khỏe thể lí, nhưng nó còn tốt hơn cho mối quan hệ của chúng tôi. Trước hết, đi bộ giúp ích chỉ vì chúng tôi ở bên nhau. Kế đến, quan hệ của chúng tôi trở nên sâu sắc hơn bởi vì chúng tôi dùng thời gian để nói chuyện với nhau về chuyện này chuyện nọ, mọi chuyện nhỏ to trong nhà ngoài phố. Và chúng tôi tương tác, lắng nghe, nhìn thấu nhau, cười vui, âu yếm và nói tử tế với nhau. Đi dạo tạo nên nhiều tương tác tích cực cho chúng tôi.
Cũng như thế, chúng tôi làm việc sắp xếp để có thể ăn trưa với nhau một hay hai lần một tuần, tùy theo chương trình và di chuyển do công việc. Những chuyện nhỏ có thể là nhỏ nhặt nhưng quan trọng. Chọn tạo tích cực những việc nhỏ sẽ làm hôn nhân của bạn thành công. Chọn lựa chỉ là như thế: chọn. Lên kế hoạch sống những chuyện như đi dạo hay hẹn hò, đó là bạn xây dựng thói quen của mình về những việc nhỏ, và thói quen ấy sẽ thấm tràn vào những ứng xử của đôi vợ chồng.
Giáo huấn của Giáo hội cũng như những khảo cứu chắc chắn đều nói yêu thương hệ tại ở việc làm hơn là cảm xúc. Đó là một chọn lựa và là một hành vi hơn là cảm xúc. Khi bạn hành động yêu thương cũng sẽ là lúc bạn cảm thấy mình yêu thương.
Và khi bạn cố gắng tạo ra 5 hành vi tương tác tích cực này đối lại với cái tiêu cực, bạn sẽ thấy hôn nhân của bạn trở nên mạnh khỏe hơn. Khi ấy bạn đang xây dựng một hôn nhân bền vững. Đó như là một kiểu mẫu, có lẽ như thế, nhưng nó đúng cho hôn nhân. Bạn đối xử với nhau thế nào điều đó góp phần làm thế giới tốt đẹp hơn.
Tác giả: Dr. Allen Hunt
Chuyển ngữ: Louis Tuấn
Trích từ: “The 21 Undeniable Secrets of Marriage”
Xem thêm những bài trước:
